Elazığ’ın Sivrice ilçesinde 24 Ocak Cuma günü akşam saat 20.55’de meydana gelen ve 41 kişinin hayatını kaybettiği, yüzlerce insanın yaralandığı ve binlerce evin ise hasar gördüğü ve yüzlercesinin ise yıkıldığı 6.8 şiddetindeki deprem, ülkemizin büyük kısmının deprem kuşağında bulunduğu gerçeğini bir kez daha hatırlamamıza neden oldu.
Deprem konusunda uzman olan bilim adamlarının zaman zaman bilimsel verilere dayanarak yaptıkları uyarılara nedense pek dikkat etmeyiz. Ta ki deprem gerçeğini yaşadığımız ana kadar. Ancak o zamanda alınması ve yapılması gerekenler için çok geç kalınmış olunmaktadır.
“Bir musibet bin nasihatten iyidir.” atasözünde vurgulandığı gibi gerekli tedbirleri almamız için acı gerçekleri görüp yaşamamız mı gerekiyor?
Depremlerim öldürmediğini, alınması ve yapılması gereken tedbirlerin ihmal edilerek alınmadığı ve standartlara uyulmayarak yapılan sağlıksız binaların öldürdüğünü hepimizde çok iyi bilmekteyiz. Peki, bunları biliyoruz da bu sorunları yaşamamak için hangi tedbirleri alıyor ve yapıyoruz? Galiba tek yaptığımız havanda su dövmek misali her olayın ardından bol bol konuşup durmak oluyor…
Bir an önce Türkiye’nin bir deprem ülkesi olduğu gerçeğini kabul edip yasal düzenlemeler başta olmak üzere alınması ve yapılması gereken tedbirleri yapmamız gerekiyor.
Afet ve acil durumlarda altın saatler dediğimiz ilk 72 saatte bazı yardımların bizlere ulaşması mümkün olmayabilir. Bu süreci en az kayıpla atlatabilmek herkesin hazırlıklı olmasıyla olanaklıdır.
Deprem anında engelli bireye yardım etmek onun ihtiyaçlarına uygun özel yöntem ve hazırlıklar gerektirir. Bir doğal afet durumunda, özel gereksinimli bireyler diğer bireylerden daha fazla zorlukla karşı karşıya kalmaktadır.
Engelli ile engelli ailelerinin bir acil durum ya da afette zarar görmemesi ya da en az zararla tehlikeden kurtulabilmesi için yaşama ve çalışma alanlarını engellilerin ihtiyaçlarına göre düzenlenmelidir.
Engelliler için yapılması gerekenlerin başında hangi engeli bulunduğu, sahip olduğu rahatsızlıkları, alerjik durumları, doktorunun adı, kullanmak zorunda olduğu ilaçları, ortez, protez, işitme cihazı, tekerlekli sandalye gibi özel tıbbi ekipman ile medikal cihazların ve aile yakınlarının iletişim ile adres bilgilerini kapsayan, tüm acil durum bilgilerinin yer aldığı bir kart hazırlanmalıdır.
Hazırlanan kartla birlikte yapılması gerekenler İstanbul Sismik Riskin Azaltılması ve Acil Durum Hazırlık Projesi (İSMEP) kapsamında hazırlanan “Engelliler İçin Depremde İlk 72 Saat” kitapçığında şu şekilde yer almaktadır:
Deprem Anında Yapılması Gerekenler:
Bedensel Engelliler
-Bedensel engelli kişinin kendini koruyup koruyamayacağına dair önceden bir plan hazırlaması ve bu konu üzerine en azından zihinsel bir tatbikat yapmış olması gerekir. Eğer bu kişi deprem anında tek başınaysa, önceden hazırladığı plana uygun şekilde kendini korumalıdır. Deprem anında bulunduğu yerin fiziksel özelliklerine ve kendi engellilik durumuna göre bir pozisyon alarak vücudunu korumalıdır. Burada en önemli konu, kişinin paniğe kapılmamasıdır. Eğer engelli kişi bir yaşam destek ünitesine bağlıysa ve hareket edemiyorsa çevresindeki kişilerin yardımına ihtiyaç duyacaktır. Bu durumdaki bir kişinin, deprem anını en az zararla geçirebilmesi için yaşam destek cihazlarının önceden sabitlenmiş olması gerekmektedir.
Uygulanması gereken davranışlar şöyle özetlenebilir:
-Tekerlekli sandalyedeyseniz, kendinizi sandalyeden yere atmayın.
-Tekerlek frenini devreye sokun, tutunun. Başınızı korumaya çalışın
-Oturuyorsanız yerinizde kalın ve mümkünse kafanızı koruyun.
-Ayaktaysanız oturun veya düşmeyi engellemek için vücudunuza destek verin ve başınızı koruyun.
-Gece yatarken protez gibi özel cihazlarınızı yakınınızda ve kolay ulaşabileceğiniz bir yerde bulundurun.
Zihinsel Engelliler
Zihinsel engelli kişilerin deprem sırasında kendilerini koruyabilme yetisi durumlarına göre değişkenlik göstermektedir. Kendini koruyabilecek konumda olanlar, sarsıntının başlamasıyla birlikte hedef küçültmeli ve Çök-Kapan-Tutun hareketini yapmalıdır. Bu davranışın öğrenilebilmesi için basit komutlarla ve sık aralıklarla tatbikat yapılması önemlidir.
Kendilerini koruyamayacak durumda olan veya istem dışı olarak, bulunduğu yerde hareketli veya hareketsiz şekilde kalma ihtimali olan engellilerin deprem anında etraflarındakilerin yardımına ihtiyaçları vardır. Depremden en az zararla kurtulabilmek için bu kişilerin mutlaka önceden hazırlanmış planlarının olması gerekmektedir. Bu engel grubundaki kişilerin, kol veya boyunda taşınabilecek bir künyeye sahip olmaları gereklidir.
Görme Engelliler
Görme engelli kişi deprem anında, bilmediği bir ortamdaysa ve yanında bir refakatçisi yoksa çevresindekilerden yardım istemelidir. Bu kişi, hedef küçülterek vücudunu korurken aynı zamanda refakatçisi veya kendisine yardımcı olabilecek herhangi bir kişi aracılığıyla, çevreden gelebilecek tehlikelere karşı da kendini koruyabilir. Yanında kendisine yardımcı olabilecek bir kişi olsun veya olmasın görme engelli bir kişinin deprem anında kendini koruması için en büyük silahı duyma yeteneğidir; zira sarsıntı nedeniyle etrafında yıkılabilecek, üzerine düşebilecek veya başka herhangi bir yolla kendisine zarar verebilecek tehlikeleri her ne kadar göremese de olası tehlikelerden bazılarının habercisi olan sesleri duyabilir.