ANAYASO ŞAİRİ ŞEMSİ BELLİ (1925-1995) -3

1953’te Falih Rıfkı Atay’ın İstanbul’da çıkardığı Dünya gazetesinde 20. Asrın Garip Aşkı adlı yazı dizisi, Behçet Cemal tarafından çevrilerek Almanya’da çıkarılan Weltbild ve Munsher İlustrıate adlı dergilerde yayımlanır. Aynı yazı dizisi, Pertev Naili Boratav’ın Fransızcaya çevirisiyle Helsinki Folklor Akademisi tarafından bir kitap halinde yayımlanır. Güz çiçeği adlı düzyazı şiirlerini içeren kitabının bazı bölümleri İngilizce ve Fransızcaya çevrilir. Atatürk’ün kız kardeşi Makbule Atadan’la yaptığı bir dizi röportajın sonucu olarak ortaya çıkan Ağabeyim Mustafa Kemal adlı kitap İngiliz tarihçi Lord Kinross’un Atatürk / Bir Milletin Yeniden Doğuşu adlı yapıtının önemli kaynaklarından biri olur.

Ağabeyim Mustafa Kemal’in bir bölümü İngilizceye de çevrilir. Aynı kitap, Pakistanlı Türkologlar tarafından Urdu dilinde de yayımlanır. Akbaba dergisinde dizi olarak yayımlanan Alo!.. Alo!.. Burası Avrupa başlıklı yazıları da Romanyalı gazeteci ve yazar Ruse Nedelea tarafından Romenceye çevrilir.
Şiirlerinde ve yazı hayatında Meftun Deliçay, Dağların Çocuğu, Kenan Şinasi, Hüseyin Aladağ, Kerem Deliduman, Şemsettin Şeyho, Çetin Çalıkuşu, Sibel Meliş, Bovi Bengo gibi takma adlar kullanan şairin şiirlerinden bazıları Talat Sait Halman tarafından İngilizceye; bazıları Andre Louise tarafından Fransızcaya; bazıları da dönemin Irak Kültür-Enformasyon Bakanlığı’na bağlı Türkmen Kültür Müdürü, Şair Abdüllatif Benderoğlu tarafından Arapçaya çevrilir.
Doğu Anadolu insanının sorunlarını başarıyla yansıttığı, daha sonra tiyatroya ve “Öksüz” adıyla sinemaya da uyarlanan Anayasso (1968) adlı şiiriyle ün kazandı. Kendisine has bir lirizmin temsilcisi olan Belli, mizah ve halk söyleyişinin ön planda yer aldığı şiirlerinde aşk, hasret ve gençlik temaları üzerinde yoğunlaştı. Dağın, kırın meselelerinin de yer aldığı bu şiirler, ona kendi şartları içerisinde küçümsenmeyecek bir şöhret kazandırdı.
Bir Yangının Külü adlı ünlü şarkının da söz yazarıdır. Şiirlerinden on kadarı Alâeddin Şensoy, Muzaffer İlkar, Selahattin İnal, Bilge Özgen, Ömür Göksel, Ferdi Tayfur gibi bestekâr ve sanatçılarca bestelenmiş, Selda Bağcan, Candan Erçetin, Fatih Erkoç gibi yorumcularca seslendirilmiştir. Ölümünden sonra oğulları, şaire ait iki şiir kitabı daha yayımlamışlardır. Edebiyat tarihine Anayaso Şairi olarak geçen Belli’nin ilimizin halk kültürüyle ilgili çalışmaları da vardır. 1990’lı yıllarda düzenlenen Battal Gazi ve Malatya
Çevresi Halk Kültürü Sempozyumlarına bildiri sunarak katılmış ve düzenlediğimiz şiir akşamlarında kendi şiirlerinden örnekler de okumuştu.
ESERLERİ:
ŞİİR: Köy Akşamları (1945, ikinci baskı 1947), Bahar Şarkısı (1949), Başşehir Sokağı (1957), Güz çiçeği I (Mensur şiir, 1958), Bahar Güneşi (Mensur şiir,1959), Şeytan Diyor ki (1959), Can kuşum (Mensur şiir,1960), Uykusuz Trenler (1960), Boncuk Kutusu (taşlamalar, 1960), Karpuz Dilimi (1961), İpek Kaplı Defter (Mensur şiir,1961), Gelin Telleri (1962), Öpme Beni Bu Akşam (1962), İkisi Birden (Gelin Telli ve Öpme Beni Bu Akşam kitaplarının birleştirilmiş basımı, 1963), Satırbaşı (1964), Güz çiçeği II (2. cilt, 1965), Anayasso Doğu Anadolu Şiirleri (1974), Bir Yangının Külü (1974), Otopsi (1974), Renkli Balonlar (1974), Ağa Kapısı (1975), Cudi Doğu Anadolu’dan Kanlı Şiirler (2003), Yiyin Pezevenkler Yiyin (2003).