Futbol Kulüpleri Yönetim Modelleri ve Yeni Malatyaspor
Türkiye’de futbol kulüpleri dernek veya şirket statüsünde kurulabilmektedir. Dernek statüsünde kurulmuş olan kulüpler futbol şubelerini şirketlere devredebilmekte veya doğrudan şirket haline getirebilmektedir.
Yeni Malatyaspor kulübü de 17 Nisan 1986 tarihinde dernek statüsünde kurulmuştur. Dernekler, kar amacı güden kurumlar olmadığından, Avrupa’da ve Türkiye’de olduğu gibi bu statüdeki kulüpler ticari faaliyette bulunamamakta, bu anlamda sadece sportif etkinlikler gerçekleştirebilmektedirler. Türkiye’de spor kulüplerinin dernek kimliğinde faaliyetlerini sürdürmelerinin en büyük nedeni, ticari faaliyette bulunmama dezavantajına karşılık, önemli vergisel avantajlardan faydalanıyor olmalarıdır (1).
Şirket şeklinde yönetilen spor kulüpleri ise dernek şeklinde faaliyetlerine devam ederken profesyonel futbol takımlarını anonim şirketlere devretmelerindeki amaçlarından biri de, bir taraftan dernek şeklinde yapılanmış olmaktan kaynaklanan bir takım vergisel avantajlardan yararlanmak, diğer taraftan şirket olmanın getirdiği kurumsallaşma, profesyonelleşme ve yeni gelir kaynaklarını yaratmaktır (1). Ancak burada şuna da dikkat çekmek gerekmektedir. Anonim şirket şeklinde faaliyetlerine devam eden bir spor kulübünün futbol takımı ligden düşerse, ilgili şirketin gelirlerinde otomatik olarak bir azalma olacağından şirketin tasfiyesi edilmesi gibi durumlar ile karşılaşılabilmektedir (Malatyaspor, Vanspor, Siirt Jetpa gibi). Bunun yanında spor kulübü kendisinin ortak olduğu farklı şirketler kurma yoluna da gidebilmektedir. Bu şirketlerin amaçları idman ve spor faaliyetleri dışında reklam, spor malzemesi satışı, tur organizasyonu, vs. olabilmektedir. Bu durumda da bunların Türk Ticaret Kanunu’na tabi olduğu açıktır (2).
Avrupa’da pek çok kulüp şirket şeklinde yönetilmektedir. Avrupa’daki bazı ligleri incelediğimizde, İspanya’da şirket şeklinde olmayan sadece dört kulüp bulunmaktadır. Bunlar; Barcelona, Real Madrid, Athletic Bilbao ve Osasuna’dır.
İtalya’da 1981 yılında kabul edilen kanun gereği profesyonel spor kulüpleri Limited Şirket veya Anonim şirket olmak zorundadırlar (3).
Almanya da kulüplerin hukuki şekilleri, Limited şirket, anonim şirketler veya hisse senetlerinde sınırlı ortaklık olan şirketler şeklindedir (4).
İngiltere’de tüm profesyonel futbol kulüpleri şirket şeklinde yönetilmektedir.
Fransa’da 2004 yılından itibaren Fransız profesyonel futbol kulüpleri ticari şirket olarak yapılandırılmışlardır. Lig 1’de yer alan 20 kulüpten 19'u “Profesyonel Spor Limited Şirketi” statüsüne sahiptir. Sadece bir kulüp “Spor Amaçlı Halka Açık Limited Şirket ”şeklindedir (5).
Sonuç olarak; yayınlanmış olan birçok uluslararası akademik çalışma ve raporlar incelendiğinde Avrupa’daki kulüplerin tamamının yönetimsel bakımdan özelliğinin, spor ve/veya futbol kulübü yönetimi ile kulüpte çalışacağı bölümle ilgili olarak eğitim almış, profesyonel kişiler tarafından kurumsal anlayışla yönetildiğini söyleyebiliriz.
Yeni Malatyaspor ve Ülkemizdeki diğer kulüplerin ise dernekler statüsü ile yönetilmesi futbolun sorunlarının çözümünde önemli iki adım olan ‘şirketleşme ve profesyoneller tarafından yönetilmesinin’ önüne geçtiğini söyleyebiliriz. Kulüplerin şirketleşmesi kurumsal yönetim anlamında önemli katkılar sağlayıp, gönüllülük esasına dayalı yönetimden çıkıp, profesyonel bir yönetim yapısına kavuşmasına imkân sağlayacaktır. Ayrıca yatırım ve finans kolaylığı, gelirlerin çeşitlenmesi, kulübün daha şeffaflaşmasına olanak sağlaması, verimli çalışma gibi konuda kulübe önemli katkılar sağlayacaktır.
Kaynaklar
- Devecioğlu S, Çoban B, Karakaya YE ve Karataş Ö. Türkiye’de Spor Kulüplerinin Şirketleşmeye Yönelimlerinin Değerlendirilmesi, SPORMETRE Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 2012, 10 (2), 35-42.
- Durmuş NK. Spor Kulüplerinin Vergilendirilmesi, TAAD, 2016, 7 (27), 245-78.
- Scuoladellosport. Legge 91/1981. http://www.scuoladellosport.coni.it/images/documenti/Normativa_ Sport/Professionismo/Legge_23_marzo_1981_n.91.pdf
- Tagesspiegel. In welchen Rechtsformen organisieren sich die Bundesliga-Vereine? 26.08.2015, https:// www.tagesspiegel.de/sport/501-regelung-in-welchen-rechtsformen-organisieren-sich-die-bundesliga-vereine/12236362.html
Bertaudon B. Le Statut Des Clubs De Football Professionnel, 14, Fév, 2012
https://come4news.com/le-statut-des-clubs-de-football-professionnel