Hacı Bektaş Velî, 13. yüzyılda bir takım siyasi ve sosyal çalkantıların hüküm sürdüğü Anadolu’da “Gelin canlar bir olalım”, “Bir olalım, iri olalım, diri olalım” çağrılarıyla ayrılıkların getireceği olumsuzluklara dikkat çekerek herkesi birlik ve beraberliğe davet etmiş, “İlimden gidilmeyen yolun sonu karanlıktır” mesajıyla cehaletin kötülüğüne vurgu yapmış, “Eline, diline, beline sahip ol” nasihatlarıyla toplumda huzur, güven ve barış ortamının oluşmasına katkı sağlamıştır. [i]
***
Dünden bugüne yaşatılan bu manevi mirasın taşıyıcısı olabilmiş ve Hacı Bektaş Velî’nin yaşamı ve söylemleriyle zenginleşmiş olan Alevi-Bektaşi inancı, zamanın ruhsal erozyonlarına karşı kendi tarikatları içerisindeki sorunlara, yine kendileri çözümler üretebilmiştir. Alevi-Bektaşi tasavvufunda manevi makamı ister “mürşit” isterse de “pir” olsun, neticede herkes ‟Hakk-Muhammed-Ali Yoluˮnun talibi (isteklisi)ʼdir ve bir talibin ya da muhibbin hizmetkârlık derecesiyle “yol”a (inanca) hizmet etmek mecburiyetindedir. Bu mukaddes “yol”; rızalığın ve âşkʼın yolu olarak görülür.
***
Alevi-Bektaşi tasavvufunda en temel manevi örgütlenme olarak kabul gören Ocak Sisteminin Hacı Bektaş Velî Hazretlerinin Anadolu’ya gelişinden çok daha önce var olduğu-oluştuğu, örneğin Dede Garkın gibi mürşitlerin yaktıkları çerağları, Hacı Bektaş Velî’ye teslim ettiklerini, bugün; Anadolu insanının gönlünde bu Hakk Âşıklarının ve Erenlerinin ektikleri tohumların yeşerdiğine tanıklık ediyoruz. Onun için Anadolu insanının tasavvufi yorumları veya izahları başka coğrafyaların mistik akımlarına pek benzemezler. Bu zenginliğin en önemli şubesi olarak adres gösterebileceğimiz Alevilik-Bektaşiliğin “insan merkezli” tasavvuf anlayışını; yeniden okumak, anlamak ve anlatmak gerekmektedir. Bilinmelidir ki Anadolu Erenlerinin kılıçları dâhi tahtadandı ve gönül kazanmak, gönül yıkmaktan daha zahmetliydi ama bir o kadar da itibarlıydı.
***
İçinden geçtiğimiz şu günlerde, siyaset kurumunun özeleştiri yapıyor olması ve toplumsal mutabakatların siyasete yansıyor olması şüphesiz ki toplumsal birlikteliğimize ve Yüce Devletimizin varlığına güç katmaktadır. Ancak Hacı Bektaş Velî Hazretleri ve diğer büyük Gönül Erenlerini andığımız bu günlerde; yine hatırlatmak isteriz ki Hünkâr’ımızın yaktığı çerağları, sosyal bütünleşmemizin önünde duran ve Alevi-Bektaşi topluluklarınca da “mezhepsel birer refleks” olarak algılanan ve bu inanç topluluklarını da derinden “inciten” kimi karanlık noktalarımıza da tutmamız gerekmektedir. Bilginin ve bilimin egemen olduğu günümüz çağında akademisyenlerce tartışılacak konuları bile maalesef ki günlük siyasetin ana argümanları olarak kullanabiliyoruz. “Ortak değerlerin” inşası yerine, uç noktadaki söylemleri veya eylemleri tercih ediyoruz. Ne yazık ki ve hâlâ Milli tarihimizi; milletimizi var eden topluluklar ve değerler üzerinden değil de “mezhepsel sınırlar” ve “kaygılar” içerisinde anlatıyoruz. Bu nedenle Yavuz Sultan Selim’le, Şâh İsmail’i bir türlü barıştıramıyoruz!
***
2021 yılı hem Cumhurbaşkanlığımız hem de UNESCO tarafından “Hacı Bektaş Veli, Yunus Emre ve Ahi Evran’ı Anma ve Kutlama Yılı” olarak ilan edildi. Birer gönül ve fütûhat erleri olan o Yüce Erenlerin himmetleri her daim bizlerle birlikte olsun. Umarım tüm an-malar, “anlamaların” önüne geçmez ve toplumsal idrakimiz ile yaşayışımız o Yüce Erenlerin ilminden bir nebze de olsa istifade eder. Çünkü tarih her defasında gösterdi ki ANDIKLARIMIZI ANLAMAYAN bir topluma dönüştük! Rabbim, cümlemize ANLAYARAK YAŞAMAYI nasip et
[i] Özcan, Hüseyin (2010). ‟Hacı Bektaş Velî’de Dervişin Nitelikleriˮ. Çorum: Hitit Üniversitesi Hacı Bektaş Veli Araştırma ve Uygulama Merkezi I. Uluslararası Hacı Bektaş Veli Sempozyumu Bildirileri Kitabı. Cilt I., s. 488.
[1] Altınok, Baki Yaşa (2012). Alevilik - Hacı Bektaş Veli - Bektaşilik. Ankara: Ahi Yayıncılık, s. 175.
[1] Güzel, Abdurrahman (2011). Hacı Bektaş Velî (El Kitabı). Ankara: Akçağ Yayınları, s. 47.
[1] Kılıç, Filiz ve Çoşkun Kökel (2006). “Bektaşilik Üzerine Değerlendirmeler ve Çalçakırlar Köyü Örneğinde Bektaşi Kültürü”. Ankara: Gazi ÜniversitesiTürkKültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi, Sayı 40, s. 5.
[1] Cömert, Özlem Bayrak (2011). “Hacı Bektaş Velî’ye Ait Eserlerden Hareketle Alevilik ve Bektaşilik Kavramlarının Algılanma Esasları”. Ankara: Gazi Üniversitesi Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi. S. 60, s. 315.
[1] Özcan, Hüseyin (2010). ‟Hacı Bektaş Velî’de Dervişin Nitelikleriˮ. Çorum: Hitit Üniversitesi Hacı Bektaş Veli Araştırma ve Uygulama Merkezi I. Uluslararası Hacı Bektaş Veli Sempozyumu Bildirileri Kitabı. Cilt I., s. 488.