I. Malatya’da Halk Kültürü ve Edebiyatı:
Yöremiz ve kentimiz halk kültürü bakımından çok zengindir. İlimizde bilinen, söylenen ve yaşayan mani, türkü, ağıt, ninni ve bilmece, tekerleme gibi manzum halk edebiyatı ürünleri ile efsane, masal, halk hikâyesi, fıkra, atasözü ve deyimlerin büyük bir kısmı derlenip incelenmiş ve yayımlanmıştır. Halk edebiyatı ve dille ilgili bu tür malzemeler üzerinde Ahmet Caferoğlu, Mehmet Tuğrul, M. Salih San, Ahmet Şentürk, Hüseyin Çolak, Cemil Gülseren, Mehmet Yardımcı, Ali Berat Alptekin, Esma Şimşek, Mustafa Kuşçuoğlu, Raşit Kısacık, Kemal Deniz ve Ramazan Çiftlikçi gibi çeşitli araştırmacılar önemli çalışmalar yapmıştır. Bunların büyük bir bölümü mahalli basında ve Derme, Türk Folklor Araştırmaları, Sivas Folkloru, Türk Folkloru, Erciyes, Folklor/edebiyat gibi dergilerde yayımlanmıştır. Bu alandaki çalışmalar bilim çevrelerinde ve çeşitli üniversitelerimizde devam etmektedir.
II. Halk Şairleri, Aşıklar:
İlimizde ve yöremizde günümüze kadar pek çok halk şairi ve âşık yetişmiştir. Bunların sayısının 500’e yakın olduğunu tahmin ediyoruz. XVII. Yüzyıldan günümüze kadar ilimizden yetişmiş başlıca halk şairleri şunlardır: Teslim Abdal, Derviş Muhammed, Aşikî, Şah Sultan, Sadık Baba, Kusurî, Mecruhî, Remzi, Esirî, Sıtkı, Fakirî, Fehmi Gür, Pervane, Cevri, İbrahim Fethi Talip, Penahi, Osman Hulusi Ateş, Ömer Hulusi Baylar, Şükrü Erdoğan Ulu, Yusuf Başaran, Mustafa Başaran, Ali Gürbüz, Hasan Turan, Ali Aslan, Muharrem Yazıcıoğlu, Beyani, Aşık Balı, Bektaş Kaymaz, Seyyit Meftunî, Melulî, Hasan Hüseyin Orhan, Safine, Aşık Yoksuli, Mücrimi, Kul Sefili, Hıdır Koluaçık, Cem Yusuf Çete, Ahmet Rıza Kargın, Cumali Deveci …
Günümüzde halk şairliği ve âşıklık geleneği ilimizde de sürdürülmektedir. XX_XXI. Yüzyılda yaşamış ve yaşayan aşıklar ve halk şairlerimizden başlıcaları: Ekberi, Birfani, Mutsuz, Cansever, Hasan Apaydın, Kul Vahap, İfşani, Darendeli Fedai, Ayguni, Mahsubi, Ozanoğlu, Karagünlü, Çete Fatma, Senem Yalçın, Ali Rıza Uğurlu, Vahap Alkan, Hamit Ertaş, Âşık Ali Asgar, Ali Derdiyoklar, Ali Akbabalar, Mahsun Pektaş, Naki Yoksuli, Vahap Çelik, Ali Polat, Sefil Kadimi, Hüseyin Kadimi, M. Nuri Özpolat, Hasan Özerol, Hüseyin Başaran, Osman Kaya, Bahri Çavuşoğlu…
Aşık Ali Aslan’ın yaşamı sanatı ve şiirleri üzerine Güngör Bebek’in hazırladığı Hekimhan’a Bağlı Hacılar Köyü (Sage Yay., Ankara 2017), adlı çalışamada eserleri yayımlanmıştır.
Ekberi (Ali Ekber Gülbaş), şiirlerini Aşk ve Gurbet (1966- 2009) adıyla dört cilt halinde yayınlamıştır.
Birfani (Metin Özer), hakkında bizim hazırlattığımız bir lisans tezi ile Fırat Üniversitesi’nde hazırlanan bir yüksek lisans tezi bulunmaktadır. Birfani’nin bazı şiirleri, antoloji, dergi ve gazetelerde yayımlanmıştır. İlk kitabı, Bütün Güzellere Dağıttım Seni, (Öztepe Mat., Ankara 2019) yayımlandı. Diğerleri de sırasıyla yayımlanacak.
Mutsuz (Yılmaz Özer), hakkında bizim hazırlattığımız bir lisans tezi bulunmaktadır. Mutsuz’un bazı şiirleri, antoloji, dergi ve gazetelerde yayımlanmıştır. Toplu Şiirleri İrdeleyin Hele Beni (2016) adıyla basıldı.
Cansever (Nevzat Topal), hakkında bizim hazırlattığımız bir lisans tezi bulunmaktadır. Cansever’in bazı şiirleri, antoloji, dergi ve gazetelerde yayımlanmıştır. Ana Bir Zaman 82017adıyla basıldı.