Bu arada Akif’in çizdiği Asım üzerinde de kısaca durmak gerekiyor, Fikret için oğlu Haluk ve şairin çizdiği ideal karakter neyse Akif için de oğlu Emin ve '"Asım"da çizdiği ideal karakter Odur. Akif de Fikret gibi Asım’ı tahsil İçin batıya gönderir, ondan yurda bir şeyler getirmesini ister.
Fikret, "Haluk'un Amentüsü”nde İslâmî altı İman esası yerine, 1- İnsanın kudreti, 2.Terakki fikri, 3.Akll, 4. Aşk, 5, Hürriyet, 6. Fenn (ilim) koymuş bunların dışında ''Dünya Birliği"nden söz etmiştir, "Haluk'un Amentüsü”ndeki esasları, belli ölçülerde Akif de benimsemişür, Fakat o, bundan evvel "İslâm Amentüsü”ndeki esaslara inanır. Böylece Fikret fikir ve inançlarında ilim ve metafizik bir temelden mahrum kalırken, Akif böyle bir temele dayanmış olmaktadır. Akif’le Fikret arasındaki kültür ve inanç farkı Fikret'i tutarsız ve mesnetsiz bir İnkâra sürüklerken Akif’i aksine tutarlı ve düzenli bir İnanç ve düşünce hayatına bağlı kılmış, kalbinin Işığıyla milleti İrşada ve tenvire İmkân vermiş ve milletine her bakımdan rehber olmasına vesile teşkil etmiştir. Yol gösterdiği, İman ve ideal aşıladığı "Asım'ın nesli” meyvesini verirken, yani gerçekleşip hakîkat olurken; tâbir câizse, Fikret'in ideali ölü doğum yapmış, yetiştirdiği Haluk, yani çizdiği ideal insan tipi, papaz olmak -mühendisliği bırakarak- suretiyle babasının düştüğü bâdireden kendisini kurtarmağa çalışmıştır.” 27 diyen Bolay’ın Fikret'le ilgili görüşlerini paylaşmak mümkün değil. Haluk'un sonundan tamamen şairi sorumlu tutmak hangi ölçüde doğru olur? Çocukların hatalarının tiililüliü babalara yükleyebilir miyiz? Sonra Haluk, papaz olmakla kendisini "bâdire”dcn kurtarabilmiş midir? Ne yazık ki, hayır!
Cevdet Kudret ise Haluk ile Emin'in babalarına lâyık birer evlat olamayışlarını, "Halktan kopuk oluşlarına, halk kaynağı ile beslenmeyişlerine” ve yanlış eğitilmelerine bağlıyor. 28
Yaptığından asla pişmanlık duymayan bir oğul ile ondan çok şeyler bekleyen ve hayâl kırıklığına uğrasa bile son nefesinde bir iki defa hafif hafif "Yavrum" diyen 29 şefkâlla bir babanın ilişkisini belirtmeye çalıştığımız bu yazı sanıyorum bazı noktalara Işık tutmuş, Fikret'i ve oğlunu tanımamızı kolaylaştırmıştır. Ancak, Haluk'un daha fazla açıklamalar yapmaktan kaçınması sağlıklı ve net hükünüer vermemizi engellemiştir. Konuyla ilgili fazla bir malzeme olmaması da bu konudaki araştırmaları zorlaştırmaktadır. Haluk'un Amerikalı eşi Ethel Fikret de bu konuda fazla bir bilgi verememiştir.
Çok tekrarlanmış olan Fikret mi, Akif mi; Haluk mu, Asım mı tartışmalarının ise bazı düşünceleri sembolleştirmekten başka bir önemi kalmamıştır. Ayrıca, ülkesiyle bağlantısı olarak adı kalan (Bu kadar değişikliğin arasında adını değiştirmemiş) Haluk'u. papaz olması ve Emin Ersoy'un "babasının cenazesi başına, hırsızlık suçundan dolayı elleri kelepçeli olarak jandarmalar arasında getirilmesi 'hin 30 tek sorumlusu olarak Fikret ve Akifi göstermek, onları suçlamak da haksızlık olur.
DİPNOTLAR:
1. Talât Sait Halman, "Haluk'un Son Vedâı", Milliyet, 19-23,6, 1966; Hikmet Tanyu, Tevfik Fikret ve Din, İrfan Yay, İst. 1972,s.327; Haluk'un Hristiyanlığı seçmesinden Fikret'in haberdâr oluşu dikkat çekicidir.
2. Halman, agy, Tanyu, a.g.e.. s. 326
3. Halman, agy, Tanyu, a.g.e, s..326-27
4. Hikmet Feridun Es, "Tevfik Fikret'in Aşiyanında bir Saat" Yedi gün, 15 Ağustos 1934; Sanat Olayı. S. 30, Kasım 1984, s. 47-49
5. Tanyu, a.g.e., s.319
6. Tevfik Fikret'in Oğlu Haluk Papaz Oldu. Halen Amerika'da Bulunan ve Rahiplik Yapan Haluk Ani bir Kararla Hristiyanlığı Kabul Etmiş, Hürriyet, 23.6.1962; Tanyu. a.g.e., s.319.20
7. M. Orhan Okay, "Tarih-i Kadim Münakaşaları Dışında Fikret ve Akif', Ölümünün 50.Yılında Mehmet Akif Ersoy, Marmara Ünv. Fen-Edebiyat Fak. Yay., İst.1986, s. 80-81
8. Halman, agy. Tanyu, age, s.328
9. Okay, a.g.m., S. Hayri Bolay, Türkiye'de Ruhçu ve Maddeci Görüşün Mücadelesi, Töre-Devlet Yay., Ank. 1979, s. 36
10. Mehmet Kaplan, Tevfik Fikret, Devir, Şahsiyet, Eser, Bilmen, Bas., İst. 1971 , s. 142
11.Halman, a.g.y., Tanyu, age, s.327
12. Tanyu, age, s.331
13, Talât Halman, Haluk İle Mektuplaşmalarım, Milliyet Sanat Dergisi, yeni dizi, S.142
15.4.1986, s.28
14. Kaplan, burada şu dipnotu veriyor; “Convercion psikolojisi için bk. A, Burboud, Le Caractere, 1942, s.69-71”
15. Kaplan, burada, Ernest Kretschmer'in Mümtaz Turhan tarafından dilimize çevrilen "Beden Yapısı ve Karakter”, Ankara, 1943, s. 112’ye atıfta bulunuyor.
16. M. Kaplan, s. 44-45
17. N. Sami Banarlı, Resimli Türk Edebiyatı Tarihi, C.2, MEB Yay., İst. 1980, s. 1024
18. Halman, "Haluk'un Son Vedâı" , Tanyu, s.327
19. Mirsad, 13 Haziran 1307, İ. H. Ertaylan, Tevfik Fikret Mirsad'da, İst. 1965, s. 16
20. İ. H. Ertaylan, a.g.e. s. 16
21. Ahmed Naim'in “Tevfik Fikret'e Dair” başlıklı risalesi, Sebilü'r-reşad'ın eki olarak verilmiş, yeni harflerle de İ. H. ErtayIan'ın, Tevfik Fikret, İst. 1963, Türkiye Emekli Öğretmenler Cemiyeti Yayınları, s. 28-43'de Rıza Tevfik'in cevabıyla birlikte yayımlanmıştır, ayrıca bk. M. Ertuğrul Düzdağ, "M, Akif-T. Fikret Meselesi" , İslâmi Edebiyat Dergisi, S.11, Ocak-Şubat-Mart 1991; İslâmi Edebiyat Dergisi S.19 eki: Ahmed Naim’in “Fikret’e Dair” risalesi, açıklamalarla neşre hazırlayan: M. E. Düzdağ,
22. Bolay, a,g.e..s.26
23. Halman, "'Haluk'un Son Vedâı" , Tanyu, s.328
24. Halman, "Haluk’un Son Vedâ'ı”, Tanyu, s.324
25. Halman, "Haluk'un Son Vedâ'ı”, Tanyu, s.326
26, Halman, "Haluk'un Son Vedâ'ı”, Tanyu, s.325-326
27, Bolay,yage s.42.43
28. Cevdet Kudret, "Babalar ile Oğullar", Kalemin Ucu, Cem Yay. İst., 1991 s, 78
29.Ruşen Eşref (Ünaydın), Tevfik Fikret, 1919
30.Mehmet Bayrak, Tevfik Fikret, Tel Yay, İst.1973, s..42