Suriye’de Beşar Esad rejiminin devrilmesinin ardından, Şam’ın sembolü olan 1310 yıllık Emevi Camii, halkın akın ettiği ve dualarla özgürlüklerini kutladığı bir merkez haline geldi. Yüzbinlerce Suriyelinin katıldığı bu coşkulu kutlamalar sırasında caminin tarihi de merak uyandırdı. Tarihçi Zafer Bilgi, Emevi Camii’nin hem dini hem de tarihi yönlerini detaylı bir şekilde anlattı.
Emevi Camii'nin Tarihi: Bir İbadet Merkezi Olarak Doğuşu
Emevi Camii, 634-636 yılları arasında Bizans'a karşı zafer kazanarak Bilad-ı Şam’ı fetheden Ebu Ubeyde Bin Cerrah komutasındaki Müslümanlar tarafından Şam’a inşa edilmiştir. Bu topraklarda, Roma dönemine ait Jüpiter Tapınağı ve Aziz Yahya Kilisesi bulunuyordu. 705 yılında, 6. Emevi Halifesi Velid’in kararlı duruşuyla, Hz. Yahya Kilisesi tamamen yıkılarak camiye dönüştürülmeye başlanmış, 714 yılında ise ihtişamlı bir cami olarak tamamlanmıştır.
Emevi Camii’nin Mimari Özellikleri
Emevi Camii, dönemin Roma ve Arap mimarisinin birleşimiyle inşa edilmiştir. İnşa sürecinde Mescidi Nebevi’den esinlenilen cami, etrafındaki külliye ile Müslüman cemaatinin toplanma ve ibadet etme merkezi olmuştur. Bu yapı, tarihsel olarak ilk külliye kültürünü taşıyan camilerden biridir. Camideki muazzam kalem işçiliği ve bitkisel-geometrik motifler, 1300 yıllık bir geleneğin izlerini günümüze taşımaktadır.
Hz. İsa’nın Yeryüzüne İnişi ve Emevi Camii'nin Minaresi
Tarihçi Zafer Bilgi, Emevi Camii’nin minarelerinden birine dair halk arasında derin bir inanç bulunduğuna da değindi. Bu minare, Hz. İsa’nın kıyamet öncesi gökten ineceği ve yeryüzünde bir dirilişi başlatacağı yer olarak kabul ediliyor. Kuran’da yer alan bilgilere göre, İsa’nın yeryüzüne inip Müslümanları bir araya toplayarak kurtuluşa vesile olacağına inanılmaktadır. Bu önemli olayın gerçekleşebileceği yerin Şam olduğu ve bu yüzden Emevi Camii’nin kutsal bir mekan olarak görüldüğü belirtilmektedir.
Cihat ve Fetih Kültürünün Yayılma Noktası
Emevi Camii, sadece dini değil, aynı zamanda cihat ve fetih kültürünün merkezi olarak da önem taşımaktadır. Roma döneminde Jüpiter Tapınağı olarak kullanılan alanda, sonraki dönemde Hristiyanlık izleri taşıyan Aziz Yahya Kilisesi inşa edilmiş, ardından ise İslam’ın sembolik yapılarından biri haline gelmiştir. Tarihsel olarak, Emevi Camii, Selahaddin Eyyubi, Sultan Kayıtbay ve Osmanlı sultanlarının da restorasyon çalışmalarıyla yaşatılmıştır.
Emevi Camii'nin Kültürel ve Dini Rolü
Zafer Bilgi, Emevi Camii’nin, sadece bir ibadet yeri olmanın ötesinde, farklı mezheplerin bir arada ibadet ettiği bir merkez olduğunu vurgulamaktadır. Hanefiler, Malikiler, Hanbeliler ve Şafii mezheplerinin imamları burada namaz kılmaktadır. Bu durum, caminin birleştirici rolünü pekiştiren önemli bir özelliktir. Emevi Camii, İslam’ın çeşitli mezheplerini bir araya getiren ve farklı kültürleri harmanlayan bir dini merkez olarak tarihi boyunca büyük bir öneme sahip olmuştur.
Emevi Camii, Şam’ın kalbinde yer alan, yüzyıllar boyunca çeşitli medeniyetlerin izlerini taşıyan bir yapıdır.
