Olumsuz bir olay yaşandığımızda, olaya şahit olan görgü tanığı sayısı az ise tanıkların harekete geçme olasılığı çok daha yüksek olur. Eğer olayın tanıkları çoğalır ise insanlar sorumluluğu başkalarının üzerine atarlar. Büyük bir kalabalığın parçası olmak, kişide sorumluluk alma bilincini yok ederek, kişiyi eylemsizliğe iter. Bir diğer söylemle ‘’Benden başka birçok insan var. Yalnız ben değilim ki’’düşüncesiyle duyarsız davranır, üstümüze düşenleri yapmayız.
Aslında böylesi bir olayı psikolojik bir ifadeyle ‘’Seyirci Etkisi’’olarak tanımlayabiliriz. Yani yardıma ihtiyaç duyulan durumlarda, çevrede tanıklık eden kişi sayısı ne kadar fazla ise müdahale eden birey sayısında o oranda azalma olur.
Çevremizde bir olay oluyor, bakıyorsun ki kalabalıklar toplanmış ama kimse bir şey yapmıyor, sadece seyrediyorlar. Geçen yıllarda okuduğum bir yazıyı sizlerle paylaşarak, olay ve olgulara mantıksal bir çerçeve oluşturur muyuz, diye düşündüm.
1964 Yılında New York'ta akşamüzeri Kity Genovese isminde bir kadın çok ta ıssız olmayan bir caddede cinayete kurban gider…
Bu olayda ilginç olan şudur; Kadına saldıran şahıs dakikalarca kadına tecavüz etmeye çalışır.Başaramayınca darp eder ve öldürmeye çalışır. Sonra her nedense kadını yaralı halde bırakır. Bir süre sonra tekrar gelir ve kadını öldürür..Bu acı ve korkunç süre 1 saattir ve bu 1 saat boyunca zavallı kadıncağız çığlıklar atarak yardım ister…
Çevre evleri incelediklerinde ve sorguladıklarında, 37 mahalle sakininin gördüğünü, hatta bir kısmının sonuna kadar pencereden izlediğini ama hiç birinin olaya müdahale etmediği ve polise bildirmediği gözlendi.
Bu olay sonrası polis şefi gazeteci arkadaşı ile konuşurken durumu anlatır. Gazetecinin ilgisini çeker ve bunun haberini yapar. Haber sonrası Amerika'da büyük infial olur.
Psikologlar, psikiyatrlar, sosyologlar incelediklerinde ortaya çıkan durum şudur;
"Olaya tanık kişilerin hepsi bir başkası mutlaka polise haber verir veya müdahale eder diye duyarsız kalmıştır."
Kadın bu nedenle kalabalığın içinde göz göre göre ölmüştür. Bu sosyal davranışa, katledilen kadının adı "KİTY GENOVESE SENDROMU" adı verilir.
Evet, sosyal psikolojide bu ve benzeri durumlara "Kity Genovese sendromu " diyoruz.
Yukarıda anlatılan olayda, yaşananlara duyarsızlıktan çok başkasına yükleme, bekleme, sosyal kaytarma, birisi yapar, çözer, biz işimize bakalım düşünceleri ile sorun, problem ve sıkıntıları başkasına atmak diyebiliriz.
Sonuç olarak, hep başkalarından beklemek, etkisiz, güçsüz, zayıf hatta sıfır tepkilere neden olur. Bunun sonucunda da toplumsal refleksler azalır ve zorbalar istediklerini yaparlar. Yaşanan olumsuzlukları kendimize yapılmış gibi hissederek, duyarlı davranırsak, belki de Kityler, Ayşeler, Fatmalar yaşayacaklar
Saygılarımla…
