Lafı uzatmadan, özetin de özeti olarak, İslam toplumlarının toplumsal yapıları şöyle sıralanabilir.
1- Feodal kültür belleklerinde mevcut olan asırlarca ihmal edilerek taşlaşmış; çağdaş eğitimden nasibini alamamış ve kırılamamış geleneksel cehalet putları vardır.
2- Özlemlerinde, reel dünyada ulaşamadıkları yüzyıllarlaca çeşitli fantezilerle zenginleştirilip süslenmiş yiyecek, içecek, bolluk istekleri ile dolu bir cennet ve huri umutları hep canlı ve diridir.
3- Davranışlarında, mevcut siyasi iktidarlara karşı, tatihsel ve kültürel olarak; biat, sabır, kader, sadakat ve itaatla yoğrulup harmanlamış ve asla sorgulamayan bir tutum ve anlayışları yerlerini olduğu gibi korumaktadır.
4- Aklları çağdaş bilime, bedenleri uygar bir ekonomik yaşama, ruhları ahlaka, hukuka, adalete ve demokrasiye susamış ve hasret kalmış yüz milyonları aşan insan kitleleri söz konusudur.
5- Bin yılı aşkın bir süredir, kendi aralarındaki siyasi, sosyal, dini ve ahlaki barışı bozup, hiç akıllanmadan ve bıkıp usanmadan, sürekli olarak; kendi aralarında mezhep, tarikat ve cemaat tartışmaları, kavgalari ve savaşları ile enerjilerini yok eden, tüm ekonomik kaynakları Batı sermayesi ve sömürüsüne açık bir siyasi yapı mevcuttur.
6- Bazı istisnalar hariç, iktidardaki yöneticileri ise, kutsal İslam dinini, hak ve halk dini olmaktan uzaklaştırıp, ömürboyu saltanat dinciliğine dönüştürerek, ülkelerini dinbazlık, düzenbazlık ve demir yumrukla yöneten hanedan oligarşisi bir zihniyet hâla varlığını sürdürmektedir.
Peki İslam toplumları bu sorunları nasıl çözebilirler?
A- Özgür aklı ve çağdaş bilimi eğitim sistemlerinin merkezlerine yerleştirmeleri ve bu anlayışı aralıksız olarak ısrarla sürdürmeleri gerekir. Çünkü özgür akıl ve çağdaş bilim olmadan buluş yapmak, teknoloji geliştirmek, üretimi hızlandırmak ve halkın ekonomik refah düzeyini yükseltmek mümkün değildir.
B- Çoğulculuğu( pluralismi) öğrenmeleri; yani farklı inanç, din, mezhap... ırk, renk, düşünce, tutum ve davranışları ve kültürleri farklı olan insan ve toplum kümeleri ile bir arada, birlikte ve barış içinde yaşamayı öğrenip içselleştirmeleri lazımdır.
Bu ikinci şıkkın yaşama aktarılması için de, din ve vicdan özgürlüğünün kaçınılmaz ve reddedilmez bir gereği olarak, çoğulcu gerçek demokrasi ve laiklik ikiz girdilerinin kaçınılmazlığı ortaya çıkar. Çünkü laiklik olmadan demokrasi, demokrasi olmadan da din ve ve vicdan özgürlüğü olmaz.
Bu nedenle Cumhuruyetimizi ve siyasi rejimimizi, saltanatı yıkıp, demokratik, laik ve hukukun üstünlüğüne dayalı bir sosyal devlet olarak yeniden şekillendiren ulu önderimiz M.K.Atatürk'e ne kadar şükran ve minnet duysak azdır. 19.9.2023.