COVİD-19 nedeniyle futbol kulüplerimizin kötü durumda olan mali yapılarında önemli gelir kayıpları yaşayacağı yönündeki tahminler ve UEFA Finansal Fair Play düzenlemeleri nedeniyle borç yükünün azaltılması düşünceleri, kulüplerin dikkatlerini altyapıdaki oyuncularına çevirmelerine neden olmuştur.
UEFA tarafından 2020 yılında yayınlanan raporda, Ülkelerin futbol altyapılarına göre kulüp başına ortalama bütçeleri incelendiğinde; İngiltere’nin 6.1 milyon avro, Almanya’nın 5.3 milyon avro, Fransa’nın 4.7 milyon avro, İtalya’nın 4.6 milyon avro, İspanya’nın 3.4 milyon avro ve Türkiye’nin 0.5-1.0 milyon avro bütçe ayırdıklarını belirlemişlerdir (1).
Avrupa kulüplerinin alt yapılarına fazla para ayırmaları kaliteli ve başarılı sporcu yetiştirmelerine olanak sağlamış ayrıca bu başarılı futbolcular maddi açıdan kulüplerine inanılmaz paralar kazandırmışlardır. Bu durum ile ilgili iki başarılı kulüp Manchester City ve Ajax’ı inceleyebiliriz.
Manchester City 2008 yılında 200 milyon sterlin yatırım yaptığı alt yapısından sadece son dört sezonda 70 milyon sterlin gelir elde etmiştir. İngiltere’de aynı dönemde sadece altı kulübün altyapıdan futbolcu satışından elde ettiği toplam gelir 113 milyon sterlinden fazladır (2).
Ajax’ın ise 2017-2019 yılları arasında altyapısında yetiştirerek Avrupa’nın 31 ülkesine gönderdiği oyuncu sayısı üç sezonda toplam 219’dur (3,4). Manchester City ise aynı dönemde 90 oyuncu yetiştirmiştir. Süper Ligde ise altyapı kökenli oyuncu sayısı ise 20’dir.
Günümüzde futbolun tüm paydaşları altyapının önemi konusunda birleşmişlerdir. Önemli bir uluslararası futbol kuruluşu olan Uluslararası Futbol Araştırmaları Merkezinin altyapılar ile ilgili araştırmalarında bazı önemli noktalara dikkat çekmektedir. Önemli görülen konulardan bazıları şunlardır; Son 5 sezonda (2015-2020) Avrupa ve Süper Lig’de ortalama 21 yaş altı oyuncu oynatma oranları Fransa’da (Lig 1) 15,40 iken, Türkiye’de (Süper Lig) bu oran 4.10’dur. İngiltere de A takım kadrolarında yer alan 21 yaş altı oyuncuların, oyuncu başına maç sayısı 4.6 iken, Süper Lig’de oyuncu başına maç sayısının 1.63 olduğu tespit edilmiştir (5).
Kendi ülkesinin altyapısında yetişen ve şuanda ülkesi dışında futbol hayatını devam ettiren oyuncuların oynadıkları liglere göre oranlarına bakıldığında Fransa da (Lig 1) 36.41 oranı görülürken, Süper Lig’de bu oran 74.69'a çıkmaktadır (6). Süper Lig’de başka bir ülkenin altyapısında yetişen oyuncuların oynama oranının yüksek olması altyapımızın bütün olarak yetersizliğine işaret etmektedir.
Yukarıda elde edilen veriler ve bu alanda yazılan birçok akademik çalışmaların sonuçları incelendiğinde; Ülkemizde altyapıya yapılan yatırımların yetersiz olduğu, altyapıdan üst yapıya geçişte planlı ve programlı bir sistemin olmadığı, çoğu altyapı eğiticilerinin çeşitli seminerler ve kurslar ile eğitilmesi gerektiği, keşfedilmeye hazır yeteneklerinin bulunduğunun bilincine varılarak okullar ile işbirliği yapılması gerektiği, kulüplerde yapılacak tüm çalışmalarda bilimsel ve profesyonel kişilerin spor kulüpleri yönetimlerinde yer alması önem arz etmektedir.
Kaynaklar
1. UEFA, (10.09.2020), Training Facilities And Youth Investment Landscape 2020, , 1-150.
2. Consultancy.uk. Premier League elite milks academy players for £100 million price-tag . https://www.consultancy.uk/news/19103/premier-league-elite-milks-academy-players-for-100-million-price-tag
3. CIES. Football Observatory, Exclusive training clubs European rankings, 29.10.2018, Weekly Post No:238 https://football-observatory.com/IMG/sites/b5wp/2018/238/en/
4. CIES. Football Observatory, Best training clubs: Exclusive 2019 rankings, 21.10.2019, No:271 https://football-observatory.com/IMG/sites/b5wp/2019/wp271/en/
5. Transfermark verilerinden yararlanarak yazar tarafından hazırlanmıştır.
6. CIES. Demographic Atlas, 30.06.2020. https://football-observatory.com/IMG/sites/atlasdemo/
